اردیبهشت 9, 1404
جملات سوالی یا پرسشی (Fragesätze) اجزای اساسی ارتباطات در زبان آلمانی هستند و نقش مهمی در جمع‌آوری اطلاعات و برقراری تعامل دارند. در دستور زبان آلمانی، دو نوع اصلی از جملات سوالی وجود دارد:
وجود این دو نوع در بسیاری از زبان‌ها، نشان‌دهنده یک جنبه جهانی در ساختار زبان برای جستجوی اطلاعات است. شناخت و تسلط بر ساختار این جملات برای هر زبان‌آموز آلمانی ضروری است.
جملات پرسشی بله/خیر سوالاتی هستند که می‌توان به آن‌ها با “Ja” (بله)، “Nein” (خیر) یا در برخی موارد خاص “Doch” پاسخ داد.
ساختار پایه: در این نوع جملات، فعل متصرف (صرف‌شده) در جایگاه اول جمله قرار می‌گیرد و پس از آن فاعل (نهاد) و سپس بقیه جمله می‌آید.
با افعال کمکی (Hilfsverben): در جملات پرسشی بله/خیر که از فعل کمکی برای ساخت زمان‌های ترکیبی استفاده می‌کنند، فعل کمکی متصرف در ابتدای جمله قرار می‌گیرد و فعل اصلی به صورت اسم مفعول (Partizip II) در انتهای جمله می‌آید.
با افعال مدال (Modalverben): در جملات پرسشی بله/خیر که از فعل مدال استفاده می‌کنند، فعل مدال متصرف در ابتدای جمله قرار می‌گیرد و فعل اصلی به صورت مصدر (Infinitiv) در انتهای جمله می‌آید.
مثال‌های متنوع از جملات پرسشی بله/خیر:
جملات پرسشی با کلمات پرسشی (W-Fragen) سوالاتی هستند که برای کسب اطلاعات خاص مطرح می‌شوند و پاسخ آن‌ها نمی‌تواند صرفاً “بله” یا “خیر” باشد. این سوالات معمولاً با یکی از کلمات پرسشی آلمانی که اغلب با حرف “W” شروع می‌شوند، آغاز می‌گردند. قرار گرفتن کلمه پرسشی در ابتدای جمله بلافاصله نشان می‌دهد که این جمله به دنبال اطلاعات مشخصی است.
در جدول زیر، کلمات پرسشی رایج در زبان آلمانی به همراه معادل انگلیسی، نوع اطلاعاتی که می‌پرسند و مثال‌هایی از کاربرد آن‌ها آورده شده است:
| کلمه پرسشی آلمانی | معادل انگلیسی | پرسش درباره | مثال |
| Wer | Who | فاعل (شخص) | Wer ist das? (آن کیست؟) |
| Was | What | مفعول (چیز، ایده، عمل) | Was machst du? (چه کار می‌کنی؟) |
| Wann | When | زمان | Wann kommst du? (کی می‌آیی؟) |
| Wo | Where | مکان (موقعیت) | Wo wohnst du? (کجا زندگی می‌کنی؟) |
| Warum | Why | دلیل | Warum bist du traurig? (چرا ناراحتی؟) |
| Wie | How | چگونگی، وضعیت | Wie geht es dir? (حالت چطور است؟) |
| Wohin | Where to | مکان (جهت) | Wohin gehst du? (کجا می‌روی؟) |
| Woher | Where from | مکان (مبدا) | Woher kommst du? (اهل کجایی؟) |
| Wessen | Whose | مالکیت | Wessen Auto ist das? (این ماشین مال کیست؟) |
| Wem | Whom/To whom | مفعول غیرمستقیم (شخص) | Wem hast du das Buch gegeben? (آن کتاب را به چه کسی دادی؟) |
| Wen | Whom/Who | مفعول مستقیم (شخص) | Wen hast du eingeladen? (چه کسی را دعوت کردی؟) |
| Welche(r/s) | Which | انتخاب (شخص یا چیز) | Welcher Film gefällt dir am besten? (کدام فیلم را بیشتر دوست داری؟) |
| Wie viel(e) | How much/many | مقدار | Wie viel Zeit haben wir? (چقدر وقت داریم؟) |
| Wie oft | How often | تکرار | Wie oft gehst du ins Kino؟ (چند وقت یکبار به سینما می‌روی؟) |
| Wozu/Wofür | What for/Why | هدف از عمل | Wozu brauchst du die Schere? (قیچی را برای چه می‌خواهی؟) |
| Wieso/Weshalb | Why | دلیل (مترادف با warum) | Wieso bist du traurig؟ (چرا ناراحتی؟) |
جملات پرسشی با کلمات پرسشی (W-Fragen): ساختار دقیق
همانطور که گفته شد، جملات پرسشی با کلمات پرسشی (W-Fragen) برای کسب اطلاعات خاص به کار می‌روند و با یک کلمه پرسشی آغاز می‌شوند.
ساختار دستوری پایه:
مثال:
با افعال کمکی: هنگامی که در جملات پرسشی با کلمات پرسشی از فعل کمکی استفاده می‌شود، فعل کمکی متصرف بعد از کلمه پرسشی و در جایگاه دوم قرار می‌گیرد و فعل اصلی به صورت اسم مفعول (Partizip II) در انتهای جمله می‌آید.
با افعال مدال: به همین ترتیب، در جملات پرسشی با کلمات پرسشی که از فعل مدال استفاده می‌کنند، فعل مدال متصرف بعد از کلمه پرسشی و در جایگاه دوم قرار می‌گیرد و فعل اصلی به صورت مصدر (Infinitiv) در انتهای جمله می‌آید.
برای پرسش درباره اشیایی که با حرف اضافه همراه هستند، در آلمانی استاندارد اغلب از ترکیب کلمه پرسشی “wo” با حرف اضافه مربوطه استفاده می‌شود (مانند woran, wofür, womit). اگرچه استفاده از “was” به همراه حرف اضافه به صورت محاوره‌ای رایج است، اما شکل “wo” + حرف اضافه ترجیح داده می‌شود.
مثال‌های متنوع از جملات پرسشی با کلمات پرسشی:
نقش و جایگاه افعال کمکی (Hilfsverben)
افعال کمکی (Hilfsverben) در زبان آلمانی (مانند haben, sein, werden) نقش مهمی در ساخت زمان‌های ترکیبی (مانند Perfekt, Futur I) و وجه مجهول (Passiv) دارند. این افعال به فعل اصلی کمک می‌کنند تا زمان، حالت یا صدای جمله را مشخص کنند.
جایگاه افعال کمکی در جملات سوالی:
این جایگاه ثابت فعل کمکی در ساختار سوالات، به وضوح زمان و حالت سوال را در ابتدای جمله مشخص می‌کند.
مثال‌هایی برای جایگاه افعال کمکی در سوالات:
نقش و جایگاه افعال مدال (Modalverben)
افعال مدال (Modalverben) در زبان آلمانی (مانند können, dürfen, mögen, müssen, sollen, wollen, möchten) برای بیان امکان، ضرورت، اجازه، تمایل و غیره به کار می‌روند. این افعال همواره با فعل دیگری به صورت مصدر همراه می‌شوند و معنای فعل اصلی را تغییر داده و اطلاعات بیشتری در مورد نگرش یا وضعیت فاعل ارائه می‌دهند.
در جدول زیر، افعال مدال رایج در زبان آلمانی به همراه معادل انگلیسی و نوع معنایی که بیان می‌کنند، آورده شده است:
| فعل مدال آلمانی | معادل انگلیسی | بیانگر | مثال |
| können | can, to be able to | توانایی، امکان | Kannst du schwimmen? (آیا می‌توانی شنا کنی؟) 12 |
| dürfen | may, to be allowed to | اجازه | Darf ich hier rauchen? (آیا اجازه دارم اینجا سیگار بکشم؟) 11 |
| mögen | to like | علاقه، ترجیح | Magst du Pizza? (آیا پیتزا دوست داری؟) 11 |
| müssen | must, to have to | ضرورت، اجبار | Müssen wir gehen? (آیا باید برویم؟) 11 |
| sollen | should, to be supposed to | وظیفه، انتظار | Soll ich dir helfen? (آیا باید به تو کمک کنم؟) 11 |
| wollen | to want | تمایل، قصد | Willst du ins Kino gehen? (آیا می‌خواهی به سینما بروی؟) 11 |
| möchten | would like to | درخواست مؤدبانه، تمایل | Möchten Sie etwas trinken? (آیا مایل به نوشیدن چیزی هستید؟) (مفهوم) |
توی قسمت قبلی دیدیم که توی سوالات ساده، فعل اصلی کجا قرار می‌گیره: اول جمله برای سوالات بله/خیر و دوم جمله برای سوالات با کلمه پرسشی (W-Fragen). حالا می‌خوایم ببینیم وقتی پای افعال مدال (مثل können, dürfen, wollen, müssen, sollen, mögen) یا افعال کمکی (مثل haben, sein, werden که برای ساخت زمان‌های دیگه میان) وسط میاد، چه اتفاقی برای جایگاه فعل‌ها می‌افته.
اینجاست که کمی قضیه جالب‌تر میشه، چون توی این جور جملات، ما معمولاً دو تا فعل داریم که با هم کار می‌کنن: یکی فعل مدال یا کمکی (که متصرف میشه) و یکی فعل اصلی (که معنی اصلی جمله رو میده).
یادتونه که گفتیم فعل متصرف خیلی مهمه‌ها؟ خب، توی جملاتی که فعل مدال یا کمکی داریم، اون فعل مدال یا کمکی هست که متصرف میشه و میاد طبق همون قواعدی که قبلاً یاد گرفتیم، در جایگاه اصلی فعل قرار می‌گیره:
اماااا… فعل اصلی که به صورت مصدر (همون شکل ساده فعل، بدون تغییر) میاد، یک سفر طولانی می‌کنه و همیشه میره آخرِ آخرِ جمله! این یک الگوی خیلی مشخص و مهمه توی زبان آلمانی که باید حسابی بهش دقت کنید.
Kannst du mir **helfen**? (آیا می‌توانی به من کمک کنی؟)
Kannst (فعل مدال متصرف): جایگاه اولhelfen (فعل اصلی، مصدر): جایگاه آخرDürfen wir jetzt **gehen**? (آیا اجازه داریم حالا برویم؟)
Dürfen (فعل مدال متصرف): جایگاه اولgehen (فعل اصلی، مصدر): جایگاه آخرWas willst du **essen**? (چه می‌خواهی بخوری؟)
Was (کلمه پرسشی): جایگاه اولwillst (فعل مدال متصرف): جایگاه دومessen (فعل اصلی، مصدر): جایگاه آخرWarum musst du so früh **aufstehen**? (چرا باید اینقدر زود بیدار شوی؟)
Warum (کلمه پرسشی): جایگاه اولmusst (فعل مدال متصرف): جایگاه دومaufstehen (فعل اصلی، مصدر): جایگاه آخرمیبینید؟ فعل مدال متصرف جاشو حفظ می‌کنه، ولی فعل اصلی فرستاده میشه به انتهای جمله. این ساختار ثابت به شما کمک می‌کنه تا جملات پیچیده‌تر رو هم به درستی بسازید.
خب، قواعد اصلی سوال پرسیدن دستتون اومد. حالا برای اینکه مکالماتتون طبیعی‌تر بشه و نکات ریز رو هم بدونید، بریم سراغ چند تا مورد خاص و جالب که توی زبان آلمانی وجود داره. اینا رو یاد بگیرید، یک قدم بزرگ به بومی‌صحبت کردن نزدیک‌تر می‌شید!
Wie spät ist es?)، میگی “من نمی‌دانم ساعت چنده” یا “میشه بپرسم ساعت چنده؟”
Ich weiß nicht... (نمی‌دانم…) یا Ich frage mich... (از خودم می‌پرسم…) یا افعالی مثل wissen (دانستن)، fragen (پرسیدن) و…)، ترتیب کلماتش شبیه جمله خبری میشه و مهم‌تر از همه، فعل متصرف میره آخرِ آخرِ اون بخش از جمله!ob (به معنی ‘آیا’) شروع میشه.
Ich weiß nicht, **ob er kommt.** (من نمی‌دانم آیا او می‌آید.) – اینجا ob اومده، فاعل (er) قبل از فعل متصرف (kommt) اومده و فعل رفته آخر.wo, was, wann) بوده، همون کلمه پرسشی میاد اول اون بخش.
Sie möchte wissen, **wo das Museum ist.** (او می‌خواهد بداند موزه کجاست.) – wo اومده، فاعل (das Museum) قبل از فعل متصرف (ist) اومده و فعل رفته آخر. این تغییر جایگاه فعل نشون میده که اون بخش دیگه یک سوال مستقل نیست، بلکه یک بند پیرو شده.doch: وقتی جواب مثبت به سوال منفی میدی! این یکی از اون ویژگی‌های باحال آلمانیه که شاید اولش کمی طول بکشه تا بهش عادت کنی، ولی خیلی پرکاربرده. کلمه doch رو زمانی استفاده می‌کنیم که ازمون یک سوال “منفی” پرسیده شده و ما می‌خواهیم جواب “مثبت” بدیم و اون منفی بودن سوال رو رد کنیم.
Kommt er nicht? (آیا او نمی‌آید؟ / مگر او نمی‌آید؟)
Nein, er kommt nicht. (نه، او نمی‌آید.)Ja از Doch! استفاده می‌کنی و بعد جواب مثبت رو میاری: Doch, er kommt. (چرا، اتفاقاً او می‌آید.)doch مثل “چرا که نه” یا “اتفاقاً بله” در فارسی عمل می‌کنه و ابهامی که گاهی در زبان‌های دیگه (مثل انگلیسی با Yes/No به سوال منفی) پیش میاد رو کاملاً برطرف می‌کنه.Du kommst zur Party? (تو به مهمانی می‌آیی؟ – با لحن سوالی در انتهای جمله)جمع‌بندی: شما دارید عالی پیش میرید!
خب، درس امروز هم تموم شد! دیدیم که با اضافه شدن افعال مدال یا کمکی، فعل اصلی میره جایگاه آخر و فعل متصرف جایگاه اصلی رو پر می‌کنه. همچنین با نکات جالبی مثل سوالات غیرمستقیم و کاربرد doch آشنا شدیم که مکالمه شما رو طبیعی‌تر و دقیق‌تر می‌کنه.
مطمئن باشید با تمرین و تکرار، جایگاه فعل در جملات سوالی براتون کاملاً جا میفته و می‌تونید با اعتماد به نفس بیشتری سوالاتتون رو بپرسید. سوال پرسیدن یکی از لذت‌های یادگیریه، چون درهای جدیدی برای فهمیدن و ارتباط برقرار کردن باز می‌کنه.
اگه سوالی در مورد این بخش از گرامر زبان آلمانی دارید، حتماً بپرسید. من اینجا هستم تا به همه سوالاتتون پاسخ بدم.
افروز جهانگیری مدرس و متخصص زبان آلمانی و بنیانگذار مجموعه آموزشی "جرمن ترم" و "گروه آموزشی افروز جهانگیری" هستند. ایشان با سال‌ها تجربه در زمینه آموزش زبان آلمانی با تمرکز بر متدهای نوین و کاربردی، به هزاران زبان‌آموز کمک کرده‌اند تا به سطح مطلوبی از تسلط دست یافته و مسیر خود را برای تحصیل، کار یا زندگی در آلمان هموار کنند. تخصص اصلی ایشان در آمادگی برای آزمون‌های بین‌المللی زبان آلمانی (مانند گوته، تلک، ÖSD) و ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه آوسبیلدونگ و فرصت‌های شغلی در آلمان است.
تمام حقوق متعلق به «گروه آموزشی افروز جهانگیری» است.