فروردین 26, 1404
صفات در زبان آلمانی کلماتی هستند که برای توصیف ویژگی‌ها و خصوصیات اسم‌ها به کار می‌روند و اغلب با عنوان “Wie-Wörter” (کلمات “چطور؟”) شناخته می‌شوند. این کلمات می‌توانند قبل یا بعد از اسم ظاهر شوند. زمانی که صفت قبل از اسم می‌آید (به صورت وصفی)، شکل آن تغییر می‌کند و پسوندهایی را بر اساس جنسیت، تعداد و حالت اسم دریافت می‌کند. این تغییرات که به آن‌ها “صرف صفت” گفته می‌شود، جزء لاینفک یادگیری و تسلط بر زبان آلمانی است.
یادگیری صرف صفات در زبان آلمانی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا پسوندهای صفات، اطلاعات کلیدی درباره جنسیت، تعداد و حالت اسم را منتقل می‌کنند و در تعیین نقش اسم در جمله مؤثر هستند. استفاده‌ی درست از این پسوندها برای بیان دقیق و روشن مقصود در زبان آلمانی ضروری بوده و از بروز سوءتفاهم جلوگیری می‌کند. ساختار منعطف‌تر جملات آلمانی تا حد زیادی به همین پسوندها وابسته است که حالت اسم و در نهایت، معنای کلی جمله را مشخص می‌سازند.
صفات در زبان آلمانی بر اساس نقش و معنای آن‌ها در جمله به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:
این دسته از صفات، ویژگی‌ها و خصوصیات اسم‌ها را بیان می‌کنند و جزئیات بیشتری در مورد آن‌ها ارائه می‌دهند. به عنوان مثال می‌توان به صفات زیر اشاره کرد: fröhlich (شاد)، traurig (غمگین)، schnell (سریع)، langsam (آهسته)، gut (خوب)، jung (جوان)، laut (بلند). صفات وصفی در زبان آلمانی می‌توانند بر اساس جایگاهشان در جمله به سه دسته‌ی اصلی تقسیم شوند:
صفات تفصیلی برای مقایسه‌ی دو شخص، مکان یا چیز به کار می‌روند و نشان می‌دهند که یکی از آن‌ها از نظر کیفیتی بر دیگری برتری دارد. حالت تفصیلی معمولاً با افزودن پسوند -er به انتهای صفت ساده ساخته می‌شود. مثال: schnell (سریع) -> schneller (سریع‌تر)، klein (کوچک) -> kleiner (کوچک‌تر). در جملات تفصیلی، اغلب از کلمه‌ی als (از) برای انجام مقایسه استفاده می‌شود. مثال: Mein Auto ist schneller als deins. (ماشین من سریع‌تر از ماشین تو است.)
برخی از صفات، حالت تفصیلی بی‌قاعده دارند و از قاعده‌ی افزودن -er پیروی نمی‌کنند. مثال: gut (خوب) -> besser (بهتر)، viel (زیاد) -> mehr (بیشتر)، gern (با میل) -> lieber (ترجیحاً)، hoch (بلند) -> höher (بلندتر)، nah (نزدیک) -> näher (نزدیک‌تر).
همچنین، بسیاری از صفات تک‌سیلابی که دارای حروف صدادار a, o, u هستند، در حالت تفصیلی اغلب تغییر صدا داده و Umlaut می‌گیرند. مثال: alt (پیر) -> älter (پیرتر)، jung (جوان) -> jünger (جوان‌تر)، groß (بزرگ) -> größer (بزرگ‌تر)، kalt (سرد) -> kälter (سردتر)، warm (گرم) -> wärmer (گرم‌تر)، stark (قوی) -> stärker (قوی‌تر).
صفات عالی، بالاترین سطح کیفیت یک چیز را در میان مجموعه‌ای از اشیاء یا افراد نشان می‌دهند. برای صفاتی که صرف نمی‌شوند (در حالت خبری یا قیدی)، حالت عالی معمولاً با ساختار am + صفت + -sten ساخته می‌شود. مثال: am schnellsten (سریع‌ترین).
هنگامی که صفت به صورت وصفی (قبل از اسم) به کار می‌رود، حالت عالی معمولاً با حرف تعریف معین (der/die/das) + ریشه‌ی صفت + -st- + پسوند صرف مناسب ساخته می‌شود. مثال: der/die/das schnellste.
صفاتی که به صداهای -d، -t یا s ختم می‌شوند (-s، -ss، -sch، -z، -ß)، اغلب یک -e- قبل از -st- در حالت عالی می‌گیرند تا تلفظ ساده‌تر شود. مثال: wild (وحشی) -> am wildesten / der wildeste، heiß (داغ) -> am heißesten / der heißeste.
همانند حالت تفصیلی، بسیاری از صفات تک‌سیلابی با حروف صدادار a، o، u در حالت عالی نیز Umlaut می‌گیرند. مثال: jung (جوان) -> am jüngsten / der jüngste، kalt (سرد) -> am kältesten / der kälteste.
برخی از صفات نیز دارای حالت عالی بی‌قاعده هستند. مثال: gut (خوب) -> am besten / der/die/das beste، viel (زیاد) -> am meisten / die meisten، nah (نزدیک) -> am nächsten / der/die/das nächste، hoch (بلند) -> am höchsten / der/die/das höchste.
صفات اشاره برای ارجاع به اسم‌های مشخص به کار می‌روند و مشابه واژه‌های “این” و “آن” در فارسی هستند. صفات اشاره‌ی پرکاربرد در آلمانی عبارتند از: dieser (این – مذکر)، diese (این – مؤنث / این‌ها – جمع)، dieses (این – خنثی)، jener (آن – مذکر)، jene (آن – مؤنث / آن‌ها – جمع)، jenes (آن – خنثی). همانند دیگر صفات وصفی که پیش از اسم می‌آیند، صفات اشاره نیز باید از نظر جنسیت، تعداد و حالت با اسمی که به آن اشاره می‌کنند، هماهنگ بوده و صرف شوند. معمولاً dieser/diese/dieses برای اشاره به چیزی که از لحاظ مکانی یا زمانی به گوینده نزدیک‌تر است، به کار می‌رود، در حالی که jener/jene/jenes به چیزی دورتر اشاره دارد. شایان ذکر است که حروف تعریف معین der, die, das نیز می‌توانند به عنوان ضمایر/صفات اشاره مورد استفاده قرار گیرند، اغلب با تأکیدی بیشتر نسبت به dieser یا jener.
صفات ملکی بیانگر مالکیت هستند و معادل واژه‌های “مال من”، “مال تو”، “مال او” و غیره در زبان فارسی به شمار می‌روند. اشکال اصلی صفات ملکی در زبان آلمانی عبارتند از: mein (مال من)، dein (مال تو – مفرد غیررسمی)، Ihr (مال شما – رسمی)، sein (مال او – مذکر/خنثی)، ihr (مال او – مؤنث / مال آن‌ها)، unser (مال ما)، euer/eur- (مال شما – جمع غیررسمی). صفات ملکی نیز همانند حروف تعریف، اسم را معین می‌کنند و به همین دلیل غالباً حروف تعریف ملکی (Possessive Determiners) نیز نامیده می‌شوند. این صفات نیز باید از نظر جنسیت، تعداد و حالت با اسمی که به آن اشاره دارند، تطابق داشته و صرف شوند. نکته‌ی قابل توجه این است که sein هم برای “مال او (مذکر)” و هم برای “مال آن (خنثی)” به کار می‌رود، و ihr برای “مال او (مؤنث)”، “مال آن‌ها” و همچنین “مال شما” (رسمی – مفرد و جمع) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
صفات پرسشی به منظور پرسیدن سوال درباره‌ی ویژگی‌ها یا هویت اسم‌ها به کار می‌روند. رایج‌ترین صفت پرسشی در زبان آلمانی welcher? (کدام؟) است. شکل دیگر آن was für ein? (چه جور؟) می‌باشد. همانند سایر صفات وصفی، صفات پرسشی نیز باید از نظر جنسیت، تعداد و حالت با اسمی که آن را توصیف می‌کنند، هماهنگ بوده و صرف شوند. برای نمونه: Welcher Mann? (کدام مرد؟ – حالت اسمی، مذکر)، Welche Frau? (کدام زن؟ – حالت اسمی، مؤنث)، Welches Kind? (کدام بچه؟ – حالت اسمی، خنثی)، Welche Leute? (کدام مردم؟ – حالت اسمی، جمع).
صرف صفت (Adjektivdeklination) به تغییر انتهای صفت بر اساس زمینه‌ی دستوری اشاره دارد. این تغییرات برای اطمینان از تطابق صفت با اسمی که آن را توصیف می‌کند، از نظر جنسیت، تعداد و حالت انجام می‌شود.
سه عامل اساسی در تعیین پسوند صحیح صفت نقش دارند: جنسیت دستوری اسم (مذکر، مؤنث، خنثی)، شمار اسم (مفرد یا جمع) و حالت دستوری اسم (فاعلی، مفعولی، اضافی یا داتیو). صرف صفت بیشتر در مواقعی ضروری است که صفت به شکل وصفی استفاده شود؛ یعنی بلافاصله پیش از اسمی که آن را توصیف می‌کند، قرار گیرد. صفات خبری (که پس از افعال ربطی مانند sein, bleiben, werden می‌آیند) و صفات قیدی (که چگونگی انجام فعل را شرح می‌دهند) معمولاً صرف نمی‌شوند.
عامل تعیین‌کننده‌ی مهم دیگری که بر پسوند صفت اثر می‌گذارد، نوع حرف تعریفی است که قبل از صفت می‌آید (معین، نامعین، ملکی یا عدم وجود حرف تعریف). این مسئله مشخص می‌کند که از کدام‌یک از سه الگوی صرف صفت استفاده شود: قوی، ضعیف یا مختلط.
در ادامه، جداول صرف صفات را بر اساس نوع حرف تعریف و حالت اسم مشاهده می‌کنید:
هنگامی که صفت همراه با حرف تعریف معین (der, die, das) می‌آید، از الگوی صرف ضعیف پیروی می‌کند. در این الگو، پسوندهای صفات نسبتاً یکنواخت هستند و اغلب از -e در حالت اسمی مفرد (برای تمام جنسیت‌ها) و حالت مفعولی مفرد (برای مؤنث و خنثی) و -en در سایر حالات استفاده می‌شود.
انتهای صفت با حروف تعریف معین
| حالت | مذکر | مؤنث | خنثی | جمع |
| اسمی (Nominativ) | -e | -e | -e | -en |
| مفعولی (Akkusativ) | -en | -e | -e | -en |
| داتیو (Dativ) | -en | -en | -en | -en |
| مضاف‌الیه (Genitiv) | -en | -en | -en | -en |
هنگامی که صفت همراه با حرف تعریف نامعین (ein, eine, ein) می‌آید، از الگوی صرف مختلط پیروی می‌کند. این الگو همچنین پس از صفات ملکی (mein, dein و غیره) و حرف تعریف منفی kein نیز به کار می‌رود. در صرف مختلط، پسوندهای صفات ترکیبی از پسوندهای قوی و ضعیف هستند. صفت در حالت اسمی مفرد مذکر و خنثی و حالت مفعولی مفرد خنثی، پسوند قوی می‌گیرد، در حالی که در سایر حالات، پسوند ضعیف دریافت می‌کند.
انتهای صفت با حروف تعریف نامعین (و ملکی/kein)
| حالت | مذکر | مؤنث | خنثی | جمع |
| اسمی (Nominativ) | -er | -e | -es | -en |
| مفعولی (Akkusativ) | -en | -e | -es | -en |
| داتیو (Dativ) | -en | -en | -en | -en |
| مضاف‌الیه (Genitiv) | -en | -en | -en | -en |
انتهای صفت قوی (بدون حرف تعریف)
| حالت | مذکر | مؤنث | خنثی | جمع |
| اسمی (Nominativ) | -er | -e | -es | -e |
| مفعولی (Akkusativ) | -en | -e | -es | -e |
| داتیو (Dativ) | -em | -er | -em | -en |
| مضاف‌الیه (Genitiv) | -en | -er | -en | -er |
در جدول زیر، لیستی از صفات رایج و پرکاربرد در زبان آلمانی به همراه معانی آن‌ها ارائه شده است:
جدول 4: صفات رایج آلمانی
| آلمانی | فارسی |
| klein | کوچک |
| groß | بزرگ |
| alt | پیر |
| neu | جدید |
| schön | زیبا |
| hässlich | زشت |
| gut | خوب |
| schlecht | بد |
| schnell | سریع |
| langsam | آهسته |
| wichtig | مهم |
| interessant | جالب |
| freundlich | مهربان |
| möglich | ممکن |
| richtig | درست |
| falsch | غلط |
| teuer | گران |
| billig | ارزان |
| einfach | آسان |
| schwierig | دشوار |
حالت تفصیلی صفت عموماً با افزودن پسوند -er به شکل ساده‌ی صفت ایجاد می‌شود. برای نمونه: schnell -> schneller. بسیاری از صفات تک‌سیلابی که دارای حروف صدادار a, o, u هستند، در حالت تفصیلی Umlaut می‌گیرند. مثال: alt -> älter. تعدادی از صفات نیز حالت تفصیلی بی‌قاعده دارند. به عنوان مثال: gut -> besser. در جملات تفصیلی، از واژه‌ی als (از) برای مقایسه بهره گرفته می‌شود. مثال: Mein Auto ist schneller als deins.
حالت عالی صفت معمولاً برای صفاتی که صرف نمی‌شوند، با ساختار am + صفت + -sten ایجاد می‌گردد. مثال: am schnellsten. برای صفات وصفی که پیش از اسم می‌آیند، حالت عالی عموماً با حرف تعریف معین (der/die/das) + ریشه‌ی صفت + -st- + پسوند صرف مناسب ساخته می‌شود. مثال: der schnellste Mann. صفاتی که به صداهای -d، -t یا s ختم می‌شوند، غالباً یک -e- قبل از -st- در حالت عالی دریافت می‌کنند. بسیاری از صفات تک‌سیلابی با حروف صدادار a، o، u در حالت عالی نیز Umlaut می‌گیرند. تعدادی از صفات نیز حالت عالی بی‌قاعده دارند. به عنوان مثال: gut -> am besten / der beste.
قاعده‌ی اصلی در زبان آلمانی این است که صفات بلافاصله پیش از اسمی قرار می‌گیرند که آن را توصیف می‌کنند (حالت وصفی). مثال: Der schnelle Hund läuft. (سگ سریع می‌دود.)
با این وجود، مواردی نیز وجود دارد که از این قاعده مستثنی هستند:
صفات پس از افعال ربطی: هنگامی که صفات پس از افعال ربطی مانند sein (بودن)، bleiben (ماندن) و werden (شدن) قرار می‌گیرند، در حالت خبری هستند و صرف نمی‌شوند. مثال: Der Clown ist verrückt. (دلقک دیوانه است.)
صفات به عنوان قید: صفات می‌توانند به عنوان قید نیز استفاده شوند تا چگونگی انجام یک فعل را توصیف کنند. در این حالت، آن‌ها پس از فعل می‌آیند و صرف نمی‌شوند. مثال: Er läuft schnell. (او سریع می‌دود.)
هنگامی که چند صفت برای توصیف یک اسم به کار می‌روند، ترتیب آن‌ها معمولاً از ویژگی‌های ذهنی یا ارزشی به ویژگی‌های کلی‌تر، ذاتی یا خاص‌تر است (نظر، اندازه، سن، شکل، رنگ، منشأ، جنس). مثال: Ein schöner großer alter runder brauner deutscher Holztisch. (یک میز چوبی آلمانی قهوه‌ای گرد قدیمی بزرگ زیبا.) اگرچه این یک گرایش کلی است، اما ترتیب صفات در زبان آلمانی در مقایسه با زبان انگلیسی انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.
در زبان آلمانی، صفات می‌توانند نقش اسم را ایفا کنند (nominalisierte Adjektive). هنگامی که این اتفاق می‌افتد، آن‌ها ویژگی‌های دستوری اسم‌ها را به خود می‌گیرند. صفات اسمی شده همواره با حرف بزرگ نوشته می‌شوند، درست مانند اسم‌های رایج در زبان آلمانی. آن‌ها معمولاً با یک حرف تعریف معین یا نامعین یا یک مشخص‌کننده‌ی دیگر همراه می‌شوند. جنسیت صفت اسمی شده اغلب خنثی است (das Gute – خوبی)، اما بر اساس متن می‌تواند مذکر یا مؤنث نیز باشد (der/die Reisende – مسافر). این صفات همچنین می‌توانند بر اساس حالت و جنسیت، پسوندهای اسمی دریافت کنند. نمونه‌هایی از صفات اسمی شده عبارتند از: der Alte (مرد پیر)، die Alte (زن پیر)، das Alte (چیز قدیمی)، ein Fremder (یک غریبه – مذکر)، eine Fremde (یک غریبه – مؤنث)، das Gute (خوبی)، etwas Neues (چیزی جدید).
دستور زبان صفات در آلمانی، به ویژه صرف آن‌ها، یکی از بخش‌های مهم و در عین حال دشوار این زبان برای فراگیران است. با این وجود، درک دقیق تعریف، انواع، قواعد صرف، مقایسه، جایگاه و اسم شدن صفات، برای تسلط بر زبان آلمانی و برقراری ارتباط مؤثر الزامی است. فراگیری جنسیت و حالت اسم‌ها، تمرین پیوسته‌ی جداول صرف، دقت به حرف تعریف پیش از صفت و یادگیری دامنه‌ی وسیعی از صفات پرکاربرد، از نکات کلیدی برای چیرگی بر این قسمت از دستور زبان آلمانی محسوب می‌شود. همچنین، مواجهه مستمر با زبان آلمانی از طریق مطالعه و شنیدن می‌تواند به درک و کاربرد صحیح صفات کمک بسزایی نماید.
افروز جهانگیری مدرس و متخصص زبان آلمانی و بنیانگذار مجموعه آموزشی "جرمن ترم" و "گروه آموزشی افروز جهانگیری" هستند. ایشان با سال‌ها تجربه در زمینه آموزش زبان آلمانی با تمرکز بر متدهای نوین و کاربردی، به هزاران زبان‌آموز کمک کرده‌اند تا به سطح مطلوبی از تسلط دست یافته و مسیر خود را برای تحصیل، کار یا زندگی در آلمان هموار کنند. تخصص اصلی ایشان در آمادگی برای آزمون‌های بین‌المللی زبان آلمانی (مانند گوته، تلک، ÖSD) و ارائه مشاوره‌های تخصصی در زمینه آوسبیلدونگ و فرصت‌های شغلی در آلمان است.
تمام حقوق متعلق به «گروه آموزشی افروز جهانگیری» است.