حالت جمع اسامی در زبان آلمانی

فهمیدن و درست استفاده کردن از گرامر جمع اسم‌ها برای یادگیری خوب زبان آلمانی کاملاً ضروریه. جمع اسم‌ها نشان می‌دهد که با بیشتر از یک دونه از یک چیز، آدم یا مفهوم سر و کار داریم، و این موضوع هم در ساختار جمله تأثیر مستقیم دارد، هم در اینکه فعل و فاعل بتوانند از نظر دستوری درست با هم هماهنگ شوند. اگر قوانین جمع بستن را درست یاد نگیریم و به کار نبریم، نمی‌توانیم دقیق و واضح آلمانی حرف بزنیم یا بنویسیم.

با اینکه این مبحث اینقدر مهم است، اما جمع بستن اسم‌ها توی آلمانی می‌تواند برای کسانی که دارند این زبان را یاد می‌گیرند، به‌خصوص برای ما فارسی‌زبان‌ها که معمولاً فقط “-ها” اضافه می‌کنیم، کمی سخت و گیج‌کننده باشد. دلیلش هم این است که برخلاف زبان‌هایی مثل انگلیسی که بیشتر وقت‌ها فقط یک “-s” آخر اسم اضافه می‌کنیم، آلمانی روش‌های مختلف و گاهی پیچیده‌ای برای جمع بستن دارد. این روش‌ها شامل اضافه کردن پسوندهای گوناگون، عوض شدن صدای حروف صدادار اصلی (پدیده Umlaut) و حتی در بعضی موارد اصلاً عوض نشدن شکل اسم در حالت جمع می‌شود. گاهی وقت‌ها هم ترکیبی از این روش‌ها استفاده می‌شود.

یکی از مهم‌ترین سرنخ‌ها و ابزارها برای فهمیدن و حدس زدن جمع اسم‌ها توی آلمانی، جنسیت اسم (مذکر، مونث، خنثی) است. اگر جنسیت اسم را بدانیم، تا حد زیادی می‌توانیم الگوهای احتمالی و پسوندی که به آن اضافه می‌شود را حدس بزنیم. البته علاوه بر جنسیت، چیزهای دیگری مثل پسوند خود اسم در حالت مفرد، تعداد بخش‌های اسم (تک‌بخشی یا چندبخشی بودن) و حتی ریشه‌ی کلمه و منشأ آن (اینکه آلمانی اصیل یا وام‌واژه باشد) هم در جمع بستنش تأثیر دارند. به خاطر این پیچیدگی‌ها و اینکه چند تا عامل مختلف با هم اثر می‌گذارند، کسانی که آلمانی یاد می‌گیرند، بیشتر وقت‌ها باید شکل جمع خیلی از اسم‌ها را جدا جدا و همراه با خود اسم حفظ کنند.

هدف این نوشته این است که یک راهنمای کامل و جامع درباره‌ی گرامر جمع اسم‌ها توی آلمانی ارائه دهد و قوانین اصلی، نقش جنسیت اسم، پسوندهای پرکاربرد جمع، تغییرات Umlaut، اسم‌هایی که شکلشان توی جمع عوض نمی‌شود، استثناها و موارد بی‌قاعده و همینطور نحوه‌ی جمع بستن اسم‌های ترکیبی را بررسی کند. امیدواریم این راهنما بتواند به کسانی که دارند آلمانی یاد می‌گیرند کمک کند که این قسمت از گرامر را بهتر، منظم‌تر و کاربردی‌تر بفهمند و راحت‌تر با آن کنار بیایند.

پیچیدگی‌هایی که توی جمع اسم‌های آلمانی هست، همانطور که می‌بینید، نشان می‌دهد که یادگیری این قواعد نیاز به توجه زیاد به الگوها و همینطور استثناها دارد و نمی‌شود فقط به یک قانون تکیه کرد. اینکه آلمانی در مقایسه با زبان‌هایی مثل انگلیسی روش‌های مختلفی برای جمع بستن دارد، نشان‌دهنده‌ی عمق و قدمت تغییرات زبانی توی طول تاریخ هست و این خودش یک جنبه‌ی جالب زبان‌شناسی است که ریشه‌های زبان را نشان می‌دهد!

قوانین اصلی ساختن حالت جمع اسامی در زبان آلمانی

حالا بیایید نگاهی دقیق‌تر بیندازیم به قوانین اصلی ساختن حالت جمع اسامی در زبان آلمانی و روش‌های رایج این کار را بررسی کنیم. جمع اسم‌ها توی آلمانی به چند روش مختلف ساخته می‌شود که می‌توانیم این روش‌ها را به طور کلی توی چند دسته اصلی قرار دهیم:

• اضافه کردن پسوند: یک چیزی (پسوند جمع) به آخر اسم اضافه می‌کنیم.
• عوض کردن صدا (Umlaut): صدای حرف صدادار در ریشه‌ی اسم عوض می‌شود (a، o، u به ä، ö، ü).
• هیچ تغییری: شکل اسم در حالت جمع اصلاً عوض نمی‌شود.
• ترکیبی: هم صدا عوض می‌شود (Umlaut) هم پسوند اضافه می‌شود.

روش‌های رایج جمع بستن

معمول‌ترین راه برای جمع بستن اسم‌ها این است که یکی از این پسوندهای رایج را به آخر اسم اضافه کنیم: -e، -en، -n، -er، یا -s. اینکه کدام پسوند را انتخاب کنیم، به چند تا عامل بستگی دارد، ولی مهم‌ترینش جنسیت اسمه. مثلاً بیشتر اسم‌های مونث وقتی جمع بسته می‌شوند، پسوند -(e)n می‌گیرند.

عوض کردن صدا (Umlaut)

یک روش دیگر این است که صدای حروف صدادار اصلی اسم (a، o، u) را به صداهای Umlaut شده (ä، ö، ü) عوض کنیم. این عوض شدن صدا معمولاً با اضافه کردن پسوند -e همراه است، ولی بعضی وقت‌ها هم ممکن است پسوندی اضافه نشود.

• مثال: اسم مذکر “der Mann” (مرد) وقتی جمع بسته می‌شود، می‌شود “die Männer“.

اسم‌هایی که شکلشان عوض نمی‌شود

برعکس، بعضی از اسم‌ها وقتی جمع بسته می‌شوند، اصلاً شکلشان عوض نمی‌شود و فرمشان در حالت مفرد و جمع کاملاً یکسان است. این حالت بیشتر توی اسم‌های مذکر و خنثی که به این پسوندها ختم می‌شوند دیده می‌شود: -el، -en، یا -er.

• مثال: der Lehrer ← die Lehrer (معلم)

روش ترکیبی (Umlaut + پسوند)

در نهایت، بعضی از اسم‌ها برای جمع بسته شدن هم صدایشان عوض می‌شود (Umlaut) هم پسوند می‌گیرند.

• یک مثال معروف توی این زمینه، اسم خنثی “das Buch” (کتاب) است که وقتی جمع بسته می‌شود، می‌شود “die Bücher“.

چیزهای دیگری که توی جمع بستن اسم‌ها تأثیر دارند:

همانطور که قبل‌تر هم اشاره شد، علاوه بر جنسیت اسم که مهم‌ترین عامل بود، چیزهای دیگری هم توی انتخاب پسوند جمع تأثیر دارند:

• پسوند خود اسم در حالت مفرد: مثلاً اسم‌هایی که به پسوندهای کوچک‌کننده -chen و -lein ختم می‌شوند، معمولاً وقتی جمع بسته می‌شوند، عوض نمی‌شوند و شکلشان ثابت است.
• تعداد بخش‌های کلمه: اسم‌های تک‌بخشی (مثل Mann، Buch) بیشتر احتمال دارد که صدایشان وقتی جمع بسته می‌شوند عوض بشود (Umlaut بگیرند) یا پسوند -er بگیرند.
• ریشه‌ی کلمه و منشأ آن: اسم‌هایی که از زبان‌های دیگر آمده‌اند، مخصوصاً انگلیسی، فرانسوی یا هلندی، بیشتر وقت‌ها پسوند -s را برای جمع گرفتن قبول می‌کنند.
• بخشی از اسم که روی آن تأکید (Stress) است: اسم‌هایی که بخش آخرشان موقع تلفظ روی آن تأکید باشد، ممکن است بیشتر احتمال داشته باشد که پسوند -e بگیرند (مثال: der Moment → die Momente).

با توجه به این همه چیز مختلف و اینکه چطور این عوامل با هم قاطی می‌شوند و روی هم اثر می‌گذارند، معلوم است که تعیین کردن شکل جمع اسم‌ها توی آلمانی نیاز به این دارد که الگوهای مختلف را خوب بفهمیم و همینطور استثناها را بشناسیم. یک راه ساده و سرسری یا فقط تکیه کردن به یک قانون برای این کار کافی نیست و کسانی که دارند زبان یاد می‌گیرند باید خیلی به این قسمت از گرامر آلمانی دقت و توجه کنند. اینکه آلمانی در مقایسه با زبان‌هایی مثل انگلیسی روش‌های مختلفی برای جمع بستن دارد، نشان‌دهنده‌ی عمق و قدمت تغییرات زبانی توی طول تاریخ است و این خودش یک جنبه‌ی جالب زبان‌شناسی است که ریشه‌های زبان را نشان می‌دهد.

نقش جنسیت اسم در تعیین نحوه جمع بستن آن

توی آلمانی، جنسیت اسم (مذکر، مونث، خنثی) واقعاً خیلی مهمه و تأثیر مستقیمی داره که یک اسم چطوری جمع بسته می‌شه. اگه جنسیت اسم رو بلد باشیم و الگوهای مرتبط با هر جنسیت رو بشناسیم، خیلی راحت‌تر می‌تونیم حدس بزنیم که چه پسوندی باید بهش اضافه کنیم یا چه تغییری می‌کنه.

اسم‌های مذکر (der)

اسم‌های مذکر با حرف تعریف ‘der’ به چند روش مختلف جمع بسته می‌شن. این تنوع نیاز به توجه بیشتری داره:

• حدود ۸۰٪ از اسم‌های مذکر وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-e” می‌گیرن.
  • مثلاً: der Hund (سگ) ← die Hunde.
• خیلی از اسم‌های مذکر تک‌بخشی هم وقتی جمع بسته می‌شن، هم پسوند “-e” می‌گیرن هم صدای حرف داخلشون عوض می‌شه (Umlaut).
  • مثلاً: der Mann (مرد) ← die Männer.
• یه تعداد کمی از اسم‌های مذکر (حدود ۱۲ تا) وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-er” می‌گیرن و صدای حرف داخلشون هم عوض می‌شه (Umlaut).
  • مثلاً: der Wald (جنگل) ← die Wälder.
• اسم‌های مذکری که به پسوندهای خاص “-el”، “-en”، یا “-er” ختم می‌شن، معمولاً وقتی جمع بسته می‌شن، اصلاً عوض نمی‌شن و شکلشون ثابت می‌مونه.
  • مثلاً: der Lehrer (معلم) ← die Lehrer.
• بعضی از اسم‌های مذکری که به “-e” ختم می‌شن و یه سری اسم‌های دیگه هم وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-(e)n” می‌گیرن.
  • مثلاً: der Student (دانشجو (مرد)) ← die Studenten.
• اسم‌های مذکری که پسوندهای خاص “-eur”، “-ich”، “-ier”، “-ig”، “-ling”، و “-ör” دارن، وقتی جمع بسته می‌شن، معمولاً پسوند “-e” می‌گیرن.
  • مثلاً: der Feigling (ترسو) ← die Feiglinge.

همانطور که می‌بینید، حتی برای اسم‌های مذکر هم چندین الگو و نکته وجود داره که باید بهشون دقت کنید.

اسم‌های مونث (die)

اسم‌های مونث با حرف تعریف ‘die’ الگوهای مشخص‌تر و تا حد زیادی قابل پیش‌بینی‌تری دارن، که کار رو کمی راحت می‌کنه:

• بیشتر از ۹۰٪ از اسم‌های مونث وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-(e)n” می‌گیرن. این اصلی‌ترین الگوی جمع برای اسم‌های مونثه.
  • مثلاً: die Frau (زن) ← die Frauen.
• حدود ۳۰ تا از اسم‌های مونث تک‌بخشی هم وقتی جمع بسته می‌شن، هم پسوند “-e” می‌گیرن هم صدای حرف داخلشون عوض می‌شه (Umlaut).
  • مثلاً: die Hand (دست) ← die Hände.
• اسم‌هایی که به پسوندهای “-nis” و “-sal” ختم می‌شن، وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-e” می‌گیرن.
  • مثلاً [همانطور که در متن اصلی ارسالی شما اشاره شده و با وجود جنسیت خنثی این کلمه]: das Geheimnis (راز) ← die Geheimnisse.
• فقط دو تا اسم مونث هست که وقتی جمع بسته می‌شن، فقط صدای حرف داخلشون عوض می‌شه (Umlaut) و پسوندی اضافه نمی‌شه:
  • “die Mutter” (مادر) که می‌شه “die Mütter“
  • “die Tochter” (دختر) که می‌شه “die Töchter“.
• و نکته‌ی مهم: هیچ اسم مونثی نیست که وقتی جمع بسته می‌شه، اصلاً عوض نشه و شکلش ثابت بمونه.

پس برای اسم‌های مونث، الگوی -(e)n خیلی غالب‌تره، اما باز هم استثنائات و الگوهای دیگه رو داریم که باید یاد بگیرید.

اسم‌های خنثی (das)

اسم‌های خنثی با حرف تعریف ‘das’ هم الگوهای جمع مشخصی دارن که ترکیبی از الگوهای مذکر و مونث رو نشون میده:

• حدود ۷۵٪ از اسم‌های خنثی وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-e” می‌گیرن.
  • مثلاً: das Spiel (بازی) ← die Spiele.
• اسم‌های خنثی که به پسوندهای خاص “-er”، “-el”، “-en”، “-chen”، یا “-lein” ختم می‌شن، معمولاً وقتی جمع بسته می‌شن، اصلاً عوض نمی‌شن و شکلشون ثابت می‌مونه.
  • مثلاً: das Mädchen (دختر (بچه)) ← die Mädchen.
• خیلی از اسم‌های خنثی تک‌بخشی وقتی جمع بسته می‌شن، هم پسوند “-er” می‌گیرن هم صدای حرف داخلشون عوض می‌شه (Umlaut).
  • مثلاً: das Buch (کتاب) ← die Bücher.
• فقط یک اسم خنثی هست که وقتی جمع بسته می‌شه، هم پسوند “-e” می‌گیره هم صدای حرف داخلش عوض می‌شه (Umlaut):
  • “das Floß” (کلک) که می‌شه “die Flöße“.
• یه تعداد کمی از اسم‌های خنثی (حدود ۱۲ تا) وقتی جمع بسته می‌شن، پسوند “-(e)n” می‌گیرن.
  • مثلاً: das Bett (تخت) ← die Betten.
• فقط دو تا اسم خنثی هست که وقتی جمع بسته می‌شن، فقط صدای حرف داخلشون عوض می‌شه (Umlaut) و پسندی اضافه نمی‌شه:
  • “das Kloster” (صومعه) که می‌شه “die Klöster“
  • “das Wasser” (آب) که می‌تونه بشه هم “die Wässer” (کمتر رایج) هم “die Wasser” (رایج‌تر، بدون Umlaut).

همانطور که می‌بینید، اسم‌های خنثی الگوهای متنوعی برای جمع دارند که ترکیبی از الگوهای پسوند، Umlaut و عدم تغییر را نشان می‌دهد.

چند تا نکته‌ی مهم درباره جمع اسم‌ها:

• این الگوها و مثال‌هایی که دیدیم، به وضوح نشون میدن که جنسیت اسم چقدر توی انتخاب پسوند جمع تأثیر داره و یک سرنخ فوق‌العاده مهمه. اما چون همونطور که اشاره کردیم، استثناهای زیادی برای این قواعد وجود داره و الگوها ۱۰۰٪ قطعی نیستند، کسایی که دارن زبان رو یاد می‌گیرن باید این الگوها و همینطور استثناها رو خوب یاد بگیرن و در کنار اسم، شکل جمعش رو هم به خاطر بسپارن.
• یه نکته‌ی دیگه هم اینه که حرف تعریف اسم‌های جمع توی آلمانی برای همه‌ی جنسیت‌ها یکسانه: “die”. این در حالیه که ‘die’ حرف تعریف اسم‌های مونث مفرد هم هست، که ممکنه اولش یه کم گیج‌کننده باشه! اما خب، یادتون باشه توی حالت جمع، جنسیت اصلی اسم رو نمی‌شه از روی حرف تعریف (die) فهمید و برای این کار باید به خود شکل جمع بسته شده‌ی اسم نگاه کرد (که چه پسوندی گرفته یا چه تغییری کرده) یا جنسیت مفرد اون رو بلد بود.

لیستی از پسوندهای رایج جمع در زبان آلمانی به همراه مثال

در زبان آلمانی، پنج پسوند رایج برای ساختن حالت جمع اسامی وجود دارد: -e، -er، -s، -n، و -en. هر یک از این پسوندها در شرایط خاصی و برای گروه‌های خاصی از اسامی به کار می‌روند و اغلب همانطور که دیدیم، به جنسیت اسم مربوط هستند.

پسوند ‘-e’: رایج برای مذکر و خنثی، و برخی موارد خاص

پسوند ‘-e’ یکی از رایج‌ترین پسوندهای جمع است و همانطور که در بخش جنسیت دیدیم، بیشتر برای اسم‌های مذکر و خنثی به کار می‌رود (مثل حدود ۸۰٪ اسم‌های مذکر و ۷۵٪ اسم‌های خنثی از این پسوند استفاده می‌کنند). مثال‌هایی از این نوع جمع عبارتند از:

• der Hund (سگ) ← die Hunde
• das Spiel (بازی) ← die Spiele
• der Tisch (میز) ← die Tische

همچنین، [همانطور که در متن اصلی ارسالی شما اشاره شده] اسامی مونثی که به پسوندهای -nis و -sal ختم می‌شوند نیز از این پسوند برای جمع استفاده می‌کنند. مثال‌ها:

• das Ergebnis (نتیجه) ← die Ergebnisse
• das Geheimnis (راز) ← die Geheimnisse

پسوند ‘-er’: معمولاً برای خنثی تک‌هجایی و تعداد کمی مذکر، همراه با Umlaut

پسوند ‘-er’ معمولاً برای جمع بستن بسیاری از اسامی تک‌هجایی خنثی به کار می‌رود و اغلب همرا با تغییر حرف صدادار اصلی به Umlaut است (مثل a←ä, o←ö, u←ü). علاوه بر این، حدود ۱۲ اسم مذکر نیز از این پسوند (همراه با Umlaut) استفاده می‌کنند. مثال‌ها عبارتند از:

• das Kind (بچه) ← die Kinder (خنثی تک‌هجایی با Umlaut و -er)
• das Bild (تصویر) ← die Bilder (خنثی تک‌هجایی با Umlaut و -er)
• der Mann (مرد) ← die Männer (مذکر تک‌هجایی با Umlaut و -er)

پسوند ‘-s’: بیشتر برای اسامی با ریشه خارجی و برخی دیگر

پسوند ‘-s’ بیشتر برای گروه‌های خاصی از اسامی به کار می‌رود که از الگوهای معمول آلمانی کمی فاصله دارند:

• اسامی با ریشه خارجی (به ویژه انگلیسی، فرانسوی، هلندی)
• اسامی که به حروف صدادار -a، -i، -o، -u، -y ختم می‌شوند
• اسامی اختصاری
• و نام‌های خانوادگی

مثال‌ها شامل:

• das Auto (ماشین) ← die Autos
• das Radio (رادیو) ← die Radios
• der Opa (پدربزرگ) ← die Opas
• die Kamera (دوربین) ← die Kameras
• die Mutti (مامان) ← die Muttis
• das Hobby (سرگرمی) ← die Hobbys
• die Nation (ملت) ← die Nationen

پسوندهای ‘-n’ و ‘-en’: رایج‌ترین برای مونث و برخی مذکر

پسوندهای ‘-n’ و ‘-en’ (که اغلب با هم دسته‌بندی می‌شوند چون کاربرد و شکلشان شبیه است) بیشتر و به طور غالب برای جمع بستن اسامی مونث به کار می‌روند (همانطور که دیدیم بیشتر از ۹۰٪ اسم‌های مونث از این الگو استفاده می‌کنند). همچنین، برخی از اسامی مذکر که به حرف ‘-e’ ختم می‌شوند و تعدادی دیگر نیز از این پسوندها استفاده می‌کنند.

به طور خاص، اسامی با این پسوندهای رایج (در حالت مفرد) معمولاً با پسوندهای جمع ‘-n’ یا ‘-en’ جمع بسته می‌شوند:

• برای اسامی مذکر: اسامی ختم شده به -e، -ent، -ant، -ist، -or
• برای اسامی مونث: اسامی ختم شده به -e، -in، -ion، -ik، -heit، -keit، -schaft، -tät، -ung

مثال‌ها عبارتند از:

• die Frau (زن) ← die Frauen
• die Lampe (لامپ) ← die Lampen
• die Nation (ملت) ← die Nationen
• die Studentin (دانشجو (زن)) ← die Studentinnen

شناخت این پنج پسوند و الگوهای رایج هر یک بر اساس جنسیت و پایانه‌ی اسم در حالت مفرد، یک گام بسیار مهم در تسلط بر جمع اسم‌ها در زبان آلمانی است. البته همانطور که در بخش‌های قبل دیدیم و در ادامه هم خواهیم دید، استثنائات و نکات دیگری هم وجود دارند که یادگیری آن‌ها ضروری است.

جدول زیر خلاصه‌ای از این پسوندهای جمع و رایج‌ترین موارد استفاده آن‌ها بر اساس جنسیت اسم ارائه می‌دهد:

• این الگوها و مثال‌هایی که دیدیم، به وضوح نشون میدن که جنسیت اسم چقدر توی انتخاب پسوند جمع تأثیر داره و یک سرنخ فوق‌العاده مهمه. اما چون همونطور که اشاره کردیم، استثناهای زیادی برای این قواعد وجود داره و الگوها ۱۰۰٪ قطعی نیستند، کسایی که دارن زبان رو یاد می‌گیرن باید این الگوها و همینطور استثناها رو خوب یاد بگیرن و در کنار اسم، شکل جمعش رو هم به خاطر بسپارن.
• یه نکته‌ی دیگه هم اینه که حرف تعریف اسم‌های جمع توی آلمانی برای همه‌ی جنسیت‌ها یکسانه: “die”. این در حالیه که ‘die’ حرف تعریف اسم‌های مونث مفرد هم هست، که ممکنه اولش یه کم گیج‌کننده باشه! اما خب، یادتون باشه توی حالت جمع، جنسیت اصلی اسم رو نمی‌شه از روی حرف تعریف (die) فهمید و برای این کار باید به خود شکل جمع بسته شده‌ی اسم نگاه کرد (که چه پسوندی گرفته یا چه تغییری کرده) یا جنسیت مفرد اون رو بلد بود.

لیستی از پسوندهای رایج جمع در زبان آلمانی به همراه مثال

در زبان آلمانی، پنج پسوند رایج برای ساختن حالت جمع اسامی وجود دارد: -e، -er، -s، -n، و -en. هر یک از این پسوندها در شرایط خاصی و برای گروه‌های خاصی از اسامی به کار می‌روند و اغلب همانطور که دیدیم، به جنسیت اسم مربوط هستند.

پسوند ‘-e’: رایج برای مذکر و خنثی، و برخی موارد خاص

پسوند ‘-e’ یکی از رایج‌ترین پسوندهای جمع است و همانطور که در بخش جنسیت دیدیم، بیشتر برای اسم‌های مذکر و خنثی به کار می‌رود (مثل حدود ۸۰٪ اسم‌های مذکر و ۷۵٪ اسم‌های خنثی از این پسوند استفاده می‌کنند). مثال‌هایی از این نوع جمع عبارتند از:

• der Hund (سگ) ← die Hunde
• das Spiel (بازی) ← die Spiele
• der Tisch (میز) ← die Tische

همچنین، [همانطور که در متن اصلی ارسالی شما اشاره شده] اسامی مونثی که به پسوندهای -nis و -sal ختم می‌شوند نیز از این پسوند برای جمع استفاده می‌کنند. مثال‌ها:

• das Ergebnis (نتیجه) ← die Ergebnisse
• das Geheimnis (راز) ← die Geheimnisse

پسوند ‘-er’: معمولاً برای خنثی تک‌هجایی و تعداد کمی مذکر، همراه با Umlaut

پسوند ‘-er’ معمولاً برای جمع بستن بسیاری از اسامی تک‌هجایی خنثی به کار می‌رود و اغلب همرا با تغییر حرف صدادار اصلی به Umlaut است (مثل a←ä, o←ö, u←ü). علاوه بر این، حدود ۱۲ اسم مذکر نیز از این پسوند (همراه با Umlaut) استفاده می‌کنند. مثال‌ها عبارتند از:

• das Kind (بچه) ← die Kinder (خنثی تک‌هجایی با Umlaut و -er)
• das Bild (تصویر) ← die Bilder (خنثی تک‌هجایی با Umlaut و -er)
• der Mann (مرد) ← die Männer (مذکر تک‌هجایی با Umlaut و -er)

پسوند ‘-s’: بیشتر برای اسامی با ریشه خارجی و برخی دیگر

پسوند ‘-s’ بیشتر برای گروه‌های خاصی از اسامی به کار می‌رود که از الگوهای معمول آلمانی کمی فاصله دارند:

• اسامی با ریشه خارجی (به ویژه انگلیسی، فرانسوی، هلندی)
• اسامی که به حروف صدادار -a، -i، -o، -u، -y ختم می‌شوند
• اسامی اختصاری
• و نام‌های خانوادگی

مثال‌ها شامل:

• das Auto (ماشین) ← die Autos
• das Radio (رادیو) ← die Radios
• der Opa (پدربزرگ) ← die Opas
• die Kamera (دوربین) ← die Kameras
• die Mutti (مامان) ← die Muttis
• das Hobby (سرگرمی) ← die Hobbys
• die Nation (ملت) ← die Nationen
• die Studentin (دانشجو (زن)) ← die Studentinnen

پسوندهای ‘-n’ و ‘-en’: رایج‌ترین برای مونث و برخی مذکر

پسوندهای ‘-n’ و ‘-en’ (که اغلب با هم دسته‌بندی می‌شوند چون کاربرد و شکلشان شبیه است) بیشتر و به طور غالب برای جمع بستن اسامی مونث به کار می‌روند (همانطور که دیدیم بیشتر از ۹۰٪ اسم‌های مونث از این الگو استفاده می‌کنند). همچنین، برخی از اسامی مذکر که به حرف ‘-e’ ختم می‌شوند و تعدادی دیگر نیز از این پسوندها استفاده می‌کنند.

به طور خاص، اسامی با این پسوندهای رایج (در حالت مفرد) معمولاً با پسوندهای جمع ‘-n’ یا ‘-en’ جمع بسته می‌شوند:

• برای اسامی مذکر: اسامی ختم شده به -e، -ent، -ant، -ist، -or
• برای اسامی مونث: اسامی ختم شده به -e، -in، -ion، -ik، -heit، -keit، -schaft، -tät، -ung

مثال‌ها عبارتند از:

• die Frau (زن) ← die Frauen
• die Lampe (لامپ) ← die Lampen
• die Nation (ملت) ← die Nationen
• die Studentin (دانشجو (زن)) ← die Studentinnen

شناخت این پنج پسوند و الگوهای رایج هر یک بر اساس جنسیت و پایانه‌ی اسم در حالت مفرد، یک گام بسیار مهم در تسلط بر جمع اسم‌ها در زبان آلمانی است. البته همانطور که در بخش‌های قبل دیدیم و در ادامه هم خواهیم دید، استثنائات و نکات دیگری هم وجود دارند که یادگیری آن‌ها ضروری است.

جدول زیر خلاصه‌ای از این پسوندهای جمع و رایج‌ترین موارد استفاده آن‌ها بر اساس جنسیت اسم ارائه می‌دهد:

اسم‌های مرکب در زبان آلمانی چگونه جمع بسته می‌شوند؟

اسم‌های مرکب در زبان آلمانی از ترکیب دو یا چند کلمه تشکیل می‌شوند و معمولاً بدون فاصله و به هم چسبیده نوشته می‌شوند (مانند Kinderbuch، Haustürschlüssel). در مورد نحوه جمع بسته شدن این اسامی، یک قاعده کلی بسیار مهم وجود دارد که کار را ساده می‌کند:

جنسیت و حالت جمع اسم مرکب همیشه توسط آخرین جزء آن تعیین می‌شود.

به عبارت دیگر، برای تعیین حالت جمع یک اسم مرکب، کافی است به نحوه جمع بسته شدن آخرین اسم تشکیل‌دهنده آن توجه کنیم. جنسیت کل اسم هم همان جنسیت آخرین جزء است.

بیایید با مثال ببینیم:

• اسم مرکب “das Kinderbuch” (کتاب کودکان) از ترکیب “die Kinder” (کودکان) و “das Buch” (کتاب) تشکیل شده است. آخرین جزء آن “Buch” هست که جنسیتش خنثی (das) است، پس جنسیت کل اسم مرکب هم خنثی (das) خواهد خواهد. برای جمع بستن “das Kinderbuch“، باید حالت جمع “das Buch” را در نظر بگیریم که “die Bücher” است. بنابراین، حالت جمع “das Kinderbuch” می‌شود “die Kinderbücher“.
• مثال دیگه اسم مرکب “der Haustürschlüssel” (کلید در خانه) است که از ترکیب “das Haus” (خانه)، “die Tür (در) و “der Schlüssel” (کلید) تشکیل شده. آخرین جزء آن “Schlüssel” هست که مذکر (der) است، پس کل اسم مرکب هم مذکر (der) خواهد بود. حالت جمع “der Schlüssel” میشه “die Schlüssel“، در نتیجه حالت جمع “der Haustürschlüssel” میشه “die Haustürschlüssel“.

نکته: عناصر اتصال در اسم‌های مرکب

در برخی موارد، ممکن است بین اجزای اسم مرکب حروف یا صداهایی اضافه شود که معمولاً به نحوه جمع بسته شدن یا شکل خاص جزء اول مربوط است و به عنوان رابط عمل می‌کند. این عناصر اتصال بر قاعده جنسیت (که توسط جزء آخر تعیین می‌شود) تأثیری ندارند.

به این مثال‌ها توجه کنید که چطور رابط‌ها اضافه می‌شوند:

• در اسم مرکب “die Hundehütte” (لانه سگ) که از ترکیب “der Hund” (سگ) و “die Hütte (کلبه) تشکیل شده است، حرف “-e-“ بین دو جزء اضافه شده است. (شکل جمع Hund می‌شود Hunde). حالت جمع “die Hundehütte” می‌شود “die Hundehütten“.
• اسم مرکب “der Birnenbaum” (درخت گلابی) از ترکیب “die Birne” (گلابی) و “der Baum” (درخت) تشکیل شده است و حرف “-n-“ بین دو جزء اضافه شده است. (شکل جمع Birne می‌شود Birnen). حالت جمع “der Birnenbaum” می‌شود “die Birnenbäume“.
• اسم مرکب “der Kindergarten” (مهد کودک) از ترکیب “das Kind” (بچه) و “der Garten (باغ) تشکیل شده است و حرف “-er-“ بین دو جزء اضافه شده است. (شکل جمع Kind می‌شود Kinder). حالت جمع “der Kindergarten” می‌شود “die Kindergärten“.

در اسم‌های مرکبی که جزء اول آن‌ها اسمی است که در حالت جمع به “-s” ختم می‌شود (به ویژه اسامی خاص یا اسامی با ریشه خارجی)، معمولاً این “-s” حفظ می‌شود و به عنوان رابط بین دو جزء عمل می‌کند.

• برای مثال [همانطور که در متن اصلی ارسالی شما اشاره شده]: “die Geburtstagsparty” (جشن تولد) از ترکیب “der Geburtstag” (تولد) و “die Party” (مهمانی) تشکیل شده است. حالت جمع آن می‌شود “die Geburtstagspartys“.

بنابراین، برای جمع بستن اسم‌های مرکب در زبان آلمانی، ابتدا باید جنسیت اسم مرکب را که از آخرین جزء آن تعیین می‌شود، مشخص کرد. سپس، با توجه به قوانین جمع بستن برای آن جنسیت و پسوند (همانطور که قبلاً در بخش‌های قبل توضیح دادیم و در مورد آخرین اسم مرکب به کار می‌رود)، حالت جمع اسم مرکب را ساخت. در برخی موارد هم، ممکن است بین اجزای اسم مرکب حروف رابطی اضافه شود که معمولاً به نحوه جمع بسته شدن جزء اول بستگی دارد.